Home

Problemen met importen uit lage lonen landen
Speelgoedrichtlijn

In Europa is een systeem opgezet om een minimum veiligheidsniveau voor de producten te garanderen. Dit is gebaseerd op technische richtlijnen en soms Europese normen. Een deel van deze richtlijnen (waaronder de speelgoed richtlijn) leiden tot een verplichte CE markering op de producten die onder deze richtlijnen vallen.




Europese richtlijnen moeten!
Het woord richtlijn suggereert vrijblijvendheid. In het verdrag van Rome is echter vastgelegd dat alle lidstaten de Europese richtlijnen ongewijzigd kracht van wet moeten geven. Voldoet een product aan een richtlijn, dan zal geen van de lidstaten van de EU aanvullende eisen aan de producten kunnen stellen. Wel kunnen klanten extra eisen stellen. Dat is echter een kwestie van onderhandelen tussen de fabrikant / leverancier en de koper.

De richtlijnen, toelichtingen daarop en dergelijke zijn voor een ieder kosteloos beschikbaar in de database van de EU (Eur-Lex). Dezelfde stukken worden door norminstituten en andere organisaties verkocht (kosten vaak tegen de 200 Euro per richtlijn). De richtlijnen worden in de database Eur-Lex “up-to-date” gehouden door de EU. Een sheet met links naar de meeste CE richtlijnen zijn te vinden via doorklikken op de sheet http://www.euronorm.net/content/template2.php?itemID=1258. Andere belangrijke links naar richtlijnen staan onder andere op de sheet http://www.euronorm.net/content/template.php?itemID=448. In Euronorm staan bij een aantal specifieke onderwerpen andere directe links naar richtlijnen. Daarnaast staat op de bovenstaande sheet ook een directe link naar informatie over de betekenis van norm extensies en de Europese norminstituten. De links naar EU documenten leiden op dit moment nog uitsluitend naar Nederlands talige documenten. Door in de kop op EN te klikken komt men op het Engelstalige document.




Normen mogen!
Om te voldoen aan Europese richtlijnen mag gebruik worden gemaakt van normen. Dit is geen verplichting. Een rechter gaat echter het wiel niet uitvinden en zal in een procedure uitgaan van bestaande Europese normen. Er zijn echter ook slechte normen! Dat is de reden dat bedrijven soms ook gebruik maken van normatieve documenten (eigen / branche normen), niet Europese normen e.d. Als aantoonbaar is dat een product het minimum veiligheidsniveau haalt dat in een richtlijn wordt vereist, is dat geen probleem.
Het Nederlands normalisatie instituut geeft overigens ook NTA’s (Nederlands Technische Afspraken) uit. Deze stukken hebben geen enkele juridische waarde.



Wie is juridisch aansprakelijk
Een bedrijf dat geen vestiging in de EU heeft kan voor een overtreding nooit voor een rechtbank binnen de EU worden gedaagd. Binnen de EU wordt daarom de onderneming die een product binnen de EU voor het eerst in de handel brengt gelijk gesteld aan de fabrikant. Deze onderneming is juridisch aansprakelijk voor het product. Zij moet aan alle verplichtingen voldoen waar een fabrikant binnen de EU ook aan moet voldoen.
Dit betekend dat importeur verantwoordelijk is voor:
- Het Technisch Constructie Dossier (TCD)
- De Verklaring van overeenstemming die bij het product moet worden gevoegd
- De, indien noodzakelijk, gebruikers handleiding.

Rond deze onderwerpen spelen vaak problemen die te vergelijken zijn met de “private label” problematiek. Een fabrikant die al zijn geheimen prijs geeft aan een derde loopt het risico dat na verloop van tijd zijn klant een andere (goedkopere of betere) producent vindt. De fabrikant wil de noodzakelijke informatie niet afgeven. Dit kan worden opgevangen door van te voren een sluitende juridische overeenkomst aan te gaan. Daarin wordt, gelet op de eisen vanuit de Europese richtlijnen, onder andere vastgelegd dat:
- De fabrikant verklaart dat zijn producten volledig voldoen aan de daarvoor geldende Europese richtlijnen.
- De fabrikant via zijn kwaliteitssysteem in staat is te garanderen dat alle in de toekomst te maken producten daar ook aan voldoen.
- De fabrikant zich bereid verklaart alle door controlerende instanties opgevraagde informatie bij zijn afnemen ter beschikking te stellen
In de overeenkomst worden uiteraard zaken vastgelegd voor het geval er toch een juridische procedure wordt gestart of er een claim komt.

Uiteraard is het voldoen aan de Europese richtlijnen slechts een van de zaken die geregeld moeten worden.




Welke richtlijnen spelen een rol?
In de praktijk zal een importeur / fabrikant van speelgoed te maken hebben (of kunnen hebben) met slechts enkele CE richtlijnen. Dit zijn:
- Speelgoed richtlijn
- Technische richtlijnen
- EMC richtlijn
- LVD
- Machine richtlijn
- Product aansprakelijkheid

De speelgoedrichtlijn is de belangrijkste richtlijn. Onder speelgoed wordt verstaan elk product dat is ontworpen of kennelijk is bestemd om door kinderen onder de leeftijd van veertien jaar bij het spelen te worden gebruikt. In de bijlage staan producten vermeld die geen speelgoed zijn in het kader van de richtlijn. Dit betreft onder andere producten die op meer dan 24 Volt werken. Tot de leeftijd van 36 maanden zijn er afwijkende regels. In bijlage II staan de algemene eisen vermeld waaraan speelgoed moet voldoen.

Verder is het belangrijk te weten dat:
-; Speelgoed slechts in de handel mag worden gebracht, indien het bij gebruik overeenkomstig de bestemming ervan of bij gebruik op een wijze die gezien het gangbare gedrag van kinderen te verwachten is, voor de veiligheid en/of de gezondheid van de gebruikers of van derden geen gevaar oplevert.
- Speelgoed moet in de staat waarin het in de handel wordt gebracht en rekening houdend met het te verwachten normale gebruik, aan de in deze richtlijn gestelde eisen inzake veiligheid en gezondheid voldoen.
- In de zin van deze richtlijn moet onder `in de handel brengen' zowel verkopen als om niet verstrekken worden verstaan.
Producten die werken op elektriciteit moeten voldoen aan de EMC richtlijn. Dit houdt in dat de producten niet mogen storen en niet gestoord mogen worden door andere elektrische producten. Valt speelgoed uit als gevolg van een stoor signaal, dan is dat geen bezwaar. Dit moet wel worden vermeld in de gebruiksaanwijzing. De wijze waarop producten op eenvoudige wijze aan de EMC richtlijn kunnen voldoen is door het volgen van de EMC Guideline. Indien wordt uitsluitend wordt gewerkt met CE gemarkeerde componenten mag worden aangenomen dat het samenstel ook aan de EMC richtlijn voldoet.

De VEM richtlijn is beperkt van toepassing. Producten met een spanning van boven de 24 Volt vallen niet onder de speelgoed richtlijn. Het enige waar we bij speelgoed mee te maken kunnen hebben zijn transformators. Deze brengen de netspanning terug naar een spanning van 24 Volt of lager. Deze moeten voor wat betreft het snoer en de transformator aan deze richtlijn voldoen.
De machine richtlijn is formeel van toepassing op al het speelgoed dat ook onder de EMC richtlijn valt. De eis is minimaal één bewegend deel en een aandrijving anders dan met de hand. In de richtlijn zijn producten met een beperkt mechanisch risico of voornamelijk elektrisch risico uitgesloten. Dat betekent dat speelgoed uitgesloten is van deze richtlijn.

De richtlijn product aansprakelijkheid is geen CE richtlijn. Deze is wel van toepassing op speelgoed.
Op basis van deze richtlijn is de producent aansprakelijk voor schade veroorzaakt door een gebrek in zijn product. De wet geeft de benadeelde de mogelijkheid een ieder in de keten aan te spreken. De aangesproken partij moet na een veroordeling zelf de schade zien te verhalen bij de producent. Hierdoor wordt voorkomen dat b.v. bij een faillissement van de producent, de benadeelde geen schade vergoedt krijgt. De risico aansprakelijkheid geldt dus ook voor importeurs, handelaren en detaillisten.
De wet beschermt primair de slachtoffers. De procedure om schade te verhalen is daarom relatief eenvoudig. Schuld speelt geen rol meer. De aanwezigheid van schade en het aantonen dat de schade veroorzaakt is door een gebrek in het product, is voldoende.
Volgens de wet is een product gebrekkig indien het, op het moment van op de markt brengen, niet de veiligheid biedt die men ervan mag verwachten. Daarmee is gebrekkigheid een bewegend doelwit geworden dat van jaar tot jaar verandert. Een product kan b.v. als onveilig worden bestempeld indien:
- Een bepaalde veiligheidsvoorziening ontbreekt;
- Er waarschuwingen tegen "niet in het ontwerp uitgesloten" risico's ontbreken;
- De gebruiksaanwijzing ontbreekt of onvoldoende doeltreffend is.
Zelfs het feit dat een product voldoet aan alle van toepassing zijn de wettelijke eisen (waar onder CE) sluit niet uit dat een product in een concreet schadegeval toch als gebrekkig zal worden beschouwd.
De aansprakelijkheid blijft 10 jaar nadat het product is verkocht van kracht.




De praktijk
Op basis van problemen die in Europa met producten uit China zijn geweest, heb ik een aantal korte cases uitgewerkt als praktijk voorbeeld.
- Hoe te voldoen aan de richtlijnen staat hierboven vermeld. Als er geen duidelijke verplichting is een Notified Body in te schakelen, doen veel bedrijven dit niet. Op dit moment hebben producten uit China in Europa nog geen kwaliteit image. Dat geldt ook voor speelgoed. Een rapport van een Notified Body dat het speelgoed voldoet aan de eisen van de speelgoed richtlijn, kan een stuk twijfel wegnemen. Zo’n rapport ondersteunt de verkoop van de producten in Europa. Naast kosten staat een commercieel voordeel.
- In een aantal gevallen heeft een afnemer specifieke eisen. Dit heeft een reden. Een voorbeeld. Een distributeur wil niet dat het bekend is dat zijn producten in China worden gemaakt. Dit om te voorkomen dat concurrenten of groot afnemers buiten hem om dezelfde weg gaan bewandelen. Dan zou hij zoveel omzet kunnen verliezen dat het inkopen in China niet meer rendabel is. Er gaan X producten in een doos. Om te voorkomen dat de producten beschadigen moet er een vel papier tussen de producten worden gelegd. Bij de eerste zending blijkt dat de fabrikant de plaatselijke Chinese krant tussen de producten heeft laten leggen! Het is dus belangrijk dat bij specifieke eisen goed wordt afgestemd wat wel en niet kan. Vaak is de goedkoopste oplossing niet de beste!
- Veel speelgoed heeft geen gebruiksaanwijzing nodig. Het is toch belangrijk goed naar een product te kijken. In een aantal gevallen voorkomt een vrijwillig bijgevoegde gebruiksaanwijzing claims op basis van de richtlijn product aansprakelijkheid. Voor bepaald speelgoed kan het beter zijn dat een volwassene het speelgoed gebruiksklaar maakt. Zeker dan is een gebruiksaanwijzing aan te bevelen.
- Voor vertaalwerk wordt door bedrijven soms gebruik gemaakt van vertaalmachines. Alleen deze machines vertalen letterlijk en maken grammaticale fouten. Ik heb diverse voorbeelden gezien van Nederlandse teksten die voor een Nederlander volkomen onbegrijpelijk waren. Laat vertaalde teksten daarom altijd nalezen door iemand die deze taal goed beheerst. De voorkeur heeft het dit te laten doen door iemand die in het betreffende land is opgegroeid.
- Een ISO kwaliteitsysteem bij het producerende bedrijf biedt de importeur in Europa meer zekerheid. Bij de onderhandelingen zullen er producten zijn getoond. De kwaliteit producten die worden geleverd moeten in overeenstemming zijn met deze producten. Een ISO certificaat van het producerende bedrijf biedt meer zekerheid dat dit ook zo is. De keuze van de certificeerder is belangrijk. Europese afnemers geven er over het algemeen de voorkeur aan dat het certificaat is afgegeven door een bedrijf dat ook vestigingen in Europa heeft. Een bedrijf dat ook werkt voor de Europese markt ziet niet graag zijn naam verbonden aan negatieve berichtgeving binnen Europa. Een bedrijf met alleen vestigingen in bijvoorbeeld China maakt zich daar weinig zorgen over.
- In Europa is er een rechtszaak geweest over uit China geïmporteerde vingerverf. Daarin bleken schadelijke bacteriën te zitten. Een genoemde mogelijke oorzaak was dat de verf tijdens het transport te warm is geworden. Het is dus belangrijk ook aandacht te besteden aan zaken betreffende transport.
- Een kind had vingerverf gegeten. De arts wenste nauwkeurige informatie over de chemische stoffen waaruit verf was opgebouwd. Dit vanwege de medische behandeling van het kind. Het heeft meer dan één dag geduurd voordat de importeur de informatie kon geven. Dat terwijl internet 24 uur per dag toegankelijk is. En informatie op internet kan je verschillende manieren afschermen voor onbevoegden.




Tot slot nog een paar tips:
- Een verklaring van overeenstemming voor de machine richtlijn is gegeven op de internet site http://www.euronorm.net/content/template2.php?itemID=1016. Als de verwijzing naar bijlage II-A wordt verwijderd is deze verklaring te gebruiken voor speelgoed.
- Via zoekmachines kan veel informatie ingewonnen worden over de Europese richtlijnen. Zijn er vragen, ga eens zoeken op internet. Haast alle informatie is kosteloos beschikbaar. Alleen het zoeken naar informatie is soms een vak op zich.
- Spelen er zaken rond richtlijnen, zoek samen met de klant naar de oplossingen. De klant werkt in een omgeving waar veel meer deskundigen werken dan in China. Hij kan vaak snel contacten leggen en de noodzakelijke uitspraken krijgen dan een producent in China.
- Binnen Euronorm wordt momenteel gewerkt aan een Engelse- en Duitse vertaling van de database. Ook dit artikel zal daar terug te vinden zijn.


Willem Verwoerd
Innovatie adviseur Syntens Den Haag