Inleiding Beeldschermwerkplek
Een goed ingerichte werkplek kan veel gezondheidsproblemen voorkomen. Maar hoe goed het meubilair ook is, als de beeldschermwerker 8 uur aaneengesloten geconcentreerd bezig is, kunnen er altijd gezondheidsproblemen ontstaan. Langdurig stilzitten is niet waar de mens voor is gebouwd. Regelmatig van houding veranderen is ter voorkoming van rugproblemen van groot belang. Langdurig dezelfde of een beperkt aantal handelingen verrichten met de armen en handen in één stand zal leiden tot allerlei klachten van deze armen en handen, ook wel bekend onder de noemer Repetitive Strain Injury (RSI). Langdurig naar het beeldscherm kijken is een behoorlijke inspanning voor de ogen, die dan ook behoorlijk vermoeid kunnen worden. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in rode, soms tranende ogen, niet meer scherp kunnen zien en hoofdpijn. Langdurig onder hoge druk eenzijdig werk verrichten is geestelijk erg vermoeiend. Dit geldt natuurlijk ook voor beeldschermwerk. Dit kan leiden tot stress en allerlei nerveuze klachten, die de genoemde gezondheidsproblemen nog eens zullen versterken.
De belangrijkste regel voor beeldschermwerk is dat dit niet te lang achtereen gedaan mag worden. In de wetgeving wordt voorgeschreven dat dit beperkt moet worden tot maximaal 6 uur per werkdag. Daarbij geldt als extra voorwaarde dat er hooguit twee uur achtereen achter het beeldscherm gewerkt mag worden, onderbroken door "pauzes" van tenminste 10 minuten, die met andere bezigheden gevuld dienen te zijn.
Het beeldscherm dient bij voorkeur zo ingesteld te zijn dat donkere letters op een lichte achtergrond staan. Dit is rustiger voor het oog en geeft minder problemen bij spiegeling van licht op het scherm. Spiegeling van invallend TL-licht moet voorkomen worden door goede armaturen. Daarnaast moet het beeldscherm zo geplaatst worden dat er geen licht van het raam op kan vallen. Is dit niet mogelijk dan moet het raam voorzien zijn van adequate zonwering, bijvoorbeeld lamellen die geen of slechts weinig licht doorlaten. Bij reflectie van zowel kunstlicht als daglicht wordt het contrast op het beeldscherm veel minder, hetgeen slecht en vermoeiend is voor de ogen. Om niet te voorkomen reflecties te verminderen kan een monitorscherm nuttig zijn.
De medewerker moet recht achter het beeldscherm zitten zodat het hoofd en de nek niet in een voortdurend gedraaide stand staan. Het beeldscherm moet op ooghoogte staan, zodat het hoofd niet voorover hoeft te buigen. Het beeldscherm hoort eenvoudig verstel- en kantelbaar te zijn.
Als ondanks bovengenoemde maatregelen toch oogklachten en bijvoorbeeld hoofdpijn op blijven treden kan dat soms opgelost worden met een beeldschermbril. Personen die voor het lezen van een leesbril afhankelijk zijn kunnen hiermee vaak niet goed op het beeldscherm lezen, omdat deze afstand groter is dan papier dat gelezen wordt. Met een speciale beeldschermbril, die op advies van de bedrijfsarts kosteloos door de werkgever aan de medewerker verstrekt wordt, kan dit ondervangen worden.
Het toetsenbord dient een losse component te zijn die met een kabel met de rest verbonden is. Het toetsenbord moet zo dun mogelijk zijn, in het midden (ter hoogte van de toetsenrij a,s,d,f) in ieder geval niet dikker dan 4 cm. De gemiddelde hellingshoek van de bovenzijden van het toetsenbord moet 5-25° bedragen. De onderzijde moet stroef zijn zodat het toetsenbord bij het gebruik niet kan schuiven
Ten aanzien van de stoel is voorgeschreven dat deze moet voldoen aan de normen volgens de NEN 1812. Dit betekent ondermeer dat:
* de hoogte van de zitting verstelbaar moet zijn, minimaal tussen 39 en 51 cm gemeten in het midden van de van de zitting in belaste toestand. De zitting zelf moet tenminste 44 cm diep en 40 cm breed zijn;
* de zitdiepte verstelbaar moet zijn, van rugleuning tot de voorzijde van de zitting minimaal tussen 40 en 44 cm;
* de rugleuning een adequaat lendesteunvlak moet hebben;
* de stoel een in hoogte verstelbare armleuning moet hebben;
* de stoel een veilige en stabiele constructie moet hebben.
De beeldschermwerktafel, het bureau, moet voldoende ruim zijn om computer, toetsenbord, muis en andere toebehoren te kunnen plaatsen en bedienen. Als op de werkplek ook geschreven moet worden verdient het aanbeveling om het werkoppervlak groter te maken dan één standaard bureau-element.
Een tafel die alleen voor beeldschermwerk gebruikt wordt, moet volgens de normen van de NEN 2449 tenminste aan de volgende eisen voldoen:
* het werkvlak is minimaal 120 cm breed en 80 cm diep;
* het werkvlak is in hoogte instelbaar, bij voorkeur tussen 62 en 82 cm. Werktafels met een vaste hoogte kunnen alleen gebruikt worden gedurende korte tijd en/of indien de hoogte aangepast wordt aan de taak en lichaamsafmeting van de individuele gebruiker. Tafels die te hoog zijn kunnen desnoods passend gemaakt worden met een in hoogte verstelbare stoel en een voetenbankje. De hoogte voor werktafels met een vaste hoogte is 74 tot 76 cm;
* de dikte van het werkvlak inclusief draagconstructie is zo dun mogelijk, maximaal 5 cm.
Het beeldschermwerk kan verder verbeterd worden met behulp van een aantal accessoires. Een documenthouder is een voorwaarde voor het typen vanaf concepten. Regelmatige draaiing en buiging van de nek kan daarmee voorkomen worden. Een polssteun vóór het toetsenbord kan ervoor zorgen dat de pols en hand in een rechte lijn staan. Bij gebruik van een muis is een muismat essentieel. Bij zeer regelmatig muisgebruik kan een speciale muismat met een opstaande rand aan de voorkant, waar de pols op rust, zinvol zijn.
Hoewel moderne printers, zeker bij goed onderhoud, ten opzichte van oudere exemplaren weinig schadelijke stoffen en gassen uitstoten, blijft het advies om printers en ook kopieermachines, als daar grotere aantallen kopieën mee gemaakt worden, buiten de werkruimtes te plaatsen, gehandhaafd. De warmte- en geluidproductie van deze apparaten zijn in dat geval bijkomende argumenten.
Bij de aanschaf van nieuw meubilair is het essentieel dat met de genoemde ergonomische aspecten rekening wordt gehouden. Goedkoop blijkt toch vaak duurkoop. Afgezien van de kosten van het als gevolg van lichamelijke klachten alsnog aanschaffen van beter meubilair, brengt ziekteverzuim vanwege nek-, schouder- of rugklachten op zich al hoge kosten met zich mee.
Als nieuw meubilair arriveert, is goede voorlichting over het gebruik en instelling daarvan essentieel. Zo nodig moet deze voorlichting bijvoorbeeld jaarlijks herhaald worden.
Checklist beeldschermwerkplek
Johan Warta van Akzo Nobel stelt een checklist ter beschikking (XLS) die u hieronder kunt downloaden. Controleren of uw werkplek aan de eisen voldoet wordt hierdoor erg eenvoudig en overzichtelijk.
Bron: Afdeling Arbo, Veiligheid en Milieu Erasmus Universiteit
drs. Richard Winter
Attached files:
Checklist kantoren.docChecklist beeldschermwerk.doc
checklijst_ beeldscherm werkplekken_update.xls
